ΕΜΕΙΣ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ-ΖΩΝΤΑΝΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Δευτέρα 14\11 και ώρα 11.00-12.00
Ο ήρωας Ηρακλής στην Ήλιδα,
η ερμηνεία των άθλων και της λατρείας του
Μυθολογία είναι η αλληγορική θεώρηση πανάρχαιων ιστορικών συμβάντων και είναι αληθινά μια αστείρευτη πηγή συμβολικής σοφίας.
Ο Μύθος είναι μια πολιτισμική πραγματικότητα εξαιρετικά περίπλοκη,που μπορεί να προσεγγιστεί και να ερμηνευτεί μες σε πολλαπλές και συμπληρωματικές προοπτικές.
Οι διηγήσεις αυτές,σύμφωνα με τον Ηλία Σπυρόπουλο * ,είναι αποδεσμευμένες από τους περιορισμούς που επιβάλλει η λογική.Έχουν δε κοσμογονικό,ψυχαγωγικό ή παιδαγωγικό χαρακτήρα.
Ιδιαίτερα σ΄ ό,τι αφορά στη θρησκεία οι μύθοι αποτέλεσαν αυτό που εννοούμε λέγοντας "ιερά παράδοση" που με απόλυτη ευλάβεια τήρησε ο κλήρος κάθε θρησκείας.
Με βάση αυτήν τελούσαν τις θρησκευτικές τελετουργίες και καλούσαν τους πιστούς να πιστεύουν σ΄αυτήν κι ανάλογα μ΄αυτή να ρυθμίζουν τη ζωή τους.
Στο επίπεδο της συγκριτικής μυθολογίας η ελληνική μυθολογία αξιώθηκε από πολύ νωρίς να γίνει ποίηση.Με τέτοια δυναμική που έβαλε τη σφραγίδα της σ΄όλο τον ελληνικό πολιτισμό.
Η ελληνική μυθολογία δε στάθηκε εμπόδιο,στο βαθμό που στάθηκαν άλλες μυθολογίες,στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης.
Αντίθετα,η κοπιαστική πορεία από "το μύθο στο λόγο" συντελέστηκε στην Ελλάδα σε χρονικό διάστημα εκπληκτικά συντομότερο απ΄ό,τι σ΄οποιοδήποτε άλλο λαό.
Η σημαντική τομή στην ελληνική μυθική παράδοση είναι κάπου στις αρχές του 6 π.Χ αιώνα.
Μύθοι π.χ με ήρωες ή ημίθεους με επιβλητικότερο αυτόν του Ηρακλή τυποποιήθηκαν και έφτασαν να γίνουν μια ορθόδοξη παράδοση,αφού πρώτα καθάρθηκαν σύμφωνα με το αίτημα πνευματικών ανθρώπων.
Η απαίτηση από τον Ξενοφάνη, τον Αισχύλο, τον Πίνδαρο κ.α. για κάθαρση και ανέβασμα σε υψηλότερο ηθικό επίπεδο όχι μόνο των μύθων των ηρώων αλλά και των θεών θα πρέπει να συντελέστηκε,εξηγεί ο Ηλίας Σπυρόπουλος *,στο μεγάλο "επιτελικό" κέντρο της συντηρητικής αρχαιοελληνικής σκέψης ,τους Δελφούς,κι από εκεί επιβλήθηκε στον ελληνικό κόσμο.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η περίπτωση του Ηρακλή: ο κατεξοχήν ήρωας του ελληνικού κόσμου θα γίνει αντικείμενο σάτιρας από κωμικούς συγγραφείς αλλά και τον Ευριπίδη,στο πρώτο μέρος της "Άλκηστης".
Την εικόνα του εκάθαρε ,σε διαδοχικές φάσεις η ελληνική σκέψη: ο σοφιστής Ιππίας τον έβαλε να προτιμάει τον ανηφορικό δρόμο της Αρετής από τον εύκολο της Κακίας.Οι Πυθαγόρειοι τον πρόβαλλαν ως πρότυπο της αρετής και της καρτερίας ,οι Κυνικοί τον έκαμαν αρχηγέτη τους.
Η εικόνα του βελτιώνεται συνεχώς - στο δεύτερο μέρος της "Άλκηστης" του Ευριπίδη (το φιλάνθρωπόν του) και φτάνει στο αποκορύφωμά της με τον Ολυμπικό του του Λυσία,όπου, ως ιδρυτής των Ολυμπιακών Αγώνων ,ο Ηρακλής ανακηρύσσεται ο πρώτος κήρυκας της πανελλήνιας ιδέας,καταλυτής της της εξουσίας των τυράννων και των άλλων αυταρχικών αρχόντων και οργανωτής αγώνων που επιβραβεύουν πνευματικές επιδόσεις (γνώμης επίδειξιν).
Με αυτό το περιεχόμενο και με αυτή τη λειτουργία του ο μύθος του Ηρακλή ,έγινε στα νεώτερα χρόνια αντικείμενο επιστημονικής έρευνας.
Δυο επιστήμονες με σημαντική παρουσία στο ανασκαφικό έργο της Ήλιδας,ο Νικόλαος Γιαλούρης (Έφορος Αρχαιοτήτων Ηλείας) και ο Ηλίας Μαριολάκος ( ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Παν. Αθηνών και μέλος του ΚΑΣ),δίνουν τις δικές τους ερμηνείες για τον αποσυμβολισμό των άθλων και τη λατρεία του Ηρακλή στον τόπο μας.
* (απόφοιτος κλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης,καθηγητής και συγγραφέας)
Δευτέρα 14\11 και ώρα 11.00-12.00
Ο ήρωας Ηρακλής στην Ήλιδα,
η ερμηνεία των άθλων και της λατρείας του
Μυθολογία είναι η αλληγορική θεώρηση πανάρχαιων ιστορικών συμβάντων και είναι αληθινά μια αστείρευτη πηγή συμβολικής σοφίας.
Ο Μύθος είναι μια πολιτισμική πραγματικότητα εξαιρετικά περίπλοκη,που μπορεί να προσεγγιστεί και να ερμηνευτεί μες σε πολλαπλές και συμπληρωματικές προοπτικές.
Οι διηγήσεις αυτές,σύμφωνα με τον Ηλία Σπυρόπουλο * ,είναι αποδεσμευμένες από τους περιορισμούς που επιβάλλει η λογική.Έχουν δε κοσμογονικό,ψυχαγωγικό ή παιδαγωγικό χαρακτήρα.
Ιδιαίτερα σ΄ ό,τι αφορά στη θρησκεία οι μύθοι αποτέλεσαν αυτό που εννοούμε λέγοντας "ιερά παράδοση" που με απόλυτη ευλάβεια τήρησε ο κλήρος κάθε θρησκείας.
Με βάση αυτήν τελούσαν τις θρησκευτικές τελετουργίες και καλούσαν τους πιστούς να πιστεύουν σ΄αυτήν κι ανάλογα μ΄αυτή να ρυθμίζουν τη ζωή τους.
Στο επίπεδο της συγκριτικής μυθολογίας η ελληνική μυθολογία αξιώθηκε από πολύ νωρίς να γίνει ποίηση.Με τέτοια δυναμική που έβαλε τη σφραγίδα της σ΄όλο τον ελληνικό πολιτισμό.
Η ελληνική μυθολογία δε στάθηκε εμπόδιο,στο βαθμό που στάθηκαν άλλες μυθολογίες,στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης.
Αντίθετα,η κοπιαστική πορεία από "το μύθο στο λόγο" συντελέστηκε στην Ελλάδα σε χρονικό διάστημα εκπληκτικά συντομότερο απ΄ό,τι σ΄οποιοδήποτε άλλο λαό.
Η σημαντική τομή στην ελληνική μυθική παράδοση είναι κάπου στις αρχές του 6 π.Χ αιώνα.
Μύθοι π.χ με ήρωες ή ημίθεους με επιβλητικότερο αυτόν του Ηρακλή τυποποιήθηκαν και έφτασαν να γίνουν μια ορθόδοξη παράδοση,αφού πρώτα καθάρθηκαν σύμφωνα με το αίτημα πνευματικών ανθρώπων.
Η απαίτηση από τον Ξενοφάνη, τον Αισχύλο, τον Πίνδαρο κ.α. για κάθαρση και ανέβασμα σε υψηλότερο ηθικό επίπεδο όχι μόνο των μύθων των ηρώων αλλά και των θεών θα πρέπει να συντελέστηκε,εξηγεί ο Ηλίας Σπυρόπουλος *,στο μεγάλο "επιτελικό" κέντρο της συντηρητικής αρχαιοελληνικής σκέψης ,τους Δελφούς,κι από εκεί επιβλήθηκε στον ελληνικό κόσμο.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η περίπτωση του Ηρακλή: ο κατεξοχήν ήρωας του ελληνικού κόσμου θα γίνει αντικείμενο σάτιρας από κωμικούς συγγραφείς αλλά και τον Ευριπίδη,στο πρώτο μέρος της "Άλκηστης".
Την εικόνα του εκάθαρε ,σε διαδοχικές φάσεις η ελληνική σκέψη: ο σοφιστής Ιππίας τον έβαλε να προτιμάει τον ανηφορικό δρόμο της Αρετής από τον εύκολο της Κακίας.Οι Πυθαγόρειοι τον πρόβαλλαν ως πρότυπο της αρετής και της καρτερίας ,οι Κυνικοί τον έκαμαν αρχηγέτη τους.
Η εικόνα του βελτιώνεται συνεχώς - στο δεύτερο μέρος της "Άλκηστης" του Ευριπίδη (το φιλάνθρωπόν του) και φτάνει στο αποκορύφωμά της με τον Ολυμπικό του του Λυσία,όπου, ως ιδρυτής των Ολυμπιακών Αγώνων ,ο Ηρακλής ανακηρύσσεται ο πρώτος κήρυκας της πανελλήνιας ιδέας,καταλυτής της της εξουσίας των τυράννων και των άλλων αυταρχικών αρχόντων και οργανωτής αγώνων που επιβραβεύουν πνευματικές επιδόσεις (γνώμης επίδειξιν).
Με αυτό το περιεχόμενο και με αυτή τη λειτουργία του ο μύθος του Ηρακλή ,έγινε στα νεώτερα χρόνια αντικείμενο επιστημονικής έρευνας.
Δυο επιστήμονες με σημαντική παρουσία στο ανασκαφικό έργο της Ήλιδας,ο Νικόλαος Γιαλούρης (Έφορος Αρχαιοτήτων Ηλείας) και ο Ηλίας Μαριολάκος ( ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Παν. Αθηνών και μέλος του ΚΑΣ),δίνουν τις δικές τους ερμηνείες για τον αποσυμβολισμό των άθλων και τη λατρεία του Ηρακλή στον τόπο μας.
* (απόφοιτος κλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης,καθηγητής και συγγραφέας)
