''Σχολαρχείον'': Εμείς θυμόμαστε- Ζωντανή βιβλιοθήκη.

Δευτέρα 21/11 και ώρα 11.00-12.00
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ (1323-1393)
Ένας βυζαντινός λόγιος στη λατινοκρατούμενη Ηλεία
του 14 ου αιώνα.
Ο ΙΔ΄ αιώνας είναι για τον ελληνικό χώρο μια περίοδος εισβολών,πολέμων,πειρατικών επιδρομών,ναυτικών συγκρούσεων,επαναστάσεων,εμφυλίων σπαραγμών,θρησκευτικής αναταραχής και κάθε λογής εσωτερικών αναστατώσεων.
Η Βασιλεύουσα μετά την εκδίωξη των Φράγκων μοιάζει μ΄ένα τεράστιο κεφάλι που στηρίζεται σ΄ένα ισχνό,εξαρθρωμένο και άθλιο κορμί σύμφωνα με τον Κάρολο Ντηλ.
Η πανούκλα,ο Μαύρος Θάνατος που απλώθηκε στη Μεσόγειο και την ηπειρωτική Ευρώπη,από τη Μόσχα ως τη Φλάνδρα θα αποδεκατίσει και τους πληθυσμούς των ελληνικών ακτών και νήσων.
Στα εδάφη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των βυζαντινών,ο ανταγωνισμός μεταξύ Παλαιολόγων και Καντακουζηνών έχει καταστροφικά αποτελέσματα.
Οι ακατανόμαστες αδελφοκτονίες μεταξύ ομοφύλων θα φέρουν τους ξένους (Καταλανούς,Ενετούς, ιεροπολεμικά τάγματα,Τούρκους) ως ρυθμιστές της πολιτικο-στρατιωτικής διαχείρισης μιας ήδη αποδυναμωμένης αυτοκρατορίας.
Οι Έλληνες όμως καταδυναστεύονται και από τους Λατίνους,της λεγόμενης δεύτερης Φραγκοκρατίας.
Οι άφρονες ενέργειες των τελευταίων θηλυκών απογόνων των Βιλλεαρδουίνων και οι μεταξύ τους διαμάχες θα φέρουν τους Καταλανούς και τους Ναβαρραίους δυνάστες.
Ο ληστρικός τύπος τούτων των τυχοδιωκτών θα επιφέρει δεινά που πόρρω απέχουν από τη συνετή πολιτική που είχαν ακολουθήσει στο Μοριά οι τρεις πρώτοι Βιλλεαρδουίνοι πρίγκιπες.
Ο W.Miller αναφέρει: "Πραγματικά η Ελλάς,ήταν αυτά τα χρόνια χώρα όπου μπορούσε να γίνει κανείς πλούσιος, με άλλα λόγια έδαφος χωρίς έλεγχο ,που μπορούσαν να τον εκμεταλλεύονται οι ικανοί χρηματιστές και ειδικά το ιταλικό τραπεζικό κεφάλαιο".
Και έχει απόλυτο δίκιο αν σκεφτεί κανείς ότι από την έδρα του πριγκιπάτου της Αχαΐας,την Ήλιδα και τα Λεχαινά,οι τραπεζίτες Ατζαγιώλι θ΄αποκτήσουν την Κόρινθο και θα φτάσουν να κατακτήσουν την ίδια την Αθήνα,το τελευταίο τέταρτο του 14 ου αιώνα.
Στη Θεσσαλονίκη -που κρατά το σκήπτρο ως Μητρόπολη των Φιλοσόφων- θα γεννηθεί ο Νικόλαος Χαμαετός,γόνος αριστοκρατικής οικογένειας που μείνει γνωστός ως Καβάσιλας,αφού θα προτιμήσει το οικογενειακό όνομα του θείου εκ μητρός,Νείλου Καβάσιλα αρχιεπισκόπου.
Σύγχρονοι μελετητές αναγνωρίζουν στο έργο του,τον κάτοχο μεγάλης "θύραθεν σοφίας" με λαμπρή φιλοσοφική,γλωσσική και θεολογική κατάρτιση.
Ζει από πολύ κοντά την ησυχαστική διαμάχη καθώς και τα δραματικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης του κινήματος των Ζηλωτών,αναλαμβάνει επίσης καθήκοντα αυτοκρατορικού συμβούλου του Ιωάννη Καντακουζηνού.
Ένα σημείο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως ακόμα και μετά την αιματηρή καταστολή του κινήματος των Ζηλωτών από τον Καντακουζηνό,οι ιδεολογικοί αντίπαλοι του Καβάσιλα αναφέρονται με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα και το έργο του.
Ο Καβάσιλας θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια εποχή,στην οποία μπορούν ν΄αναζητηθούν οι ρίζες της Ιταλικής Αναγέννησης.
Τουλάχιστον 150 χρόνια νωρίτερα από την άλωση της Κων\πολης οι σοφοί του Βυζαντίου μεταλαμπαδεύουν τις γνώσεις τους στους Ιταλούς διανοητές και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Από την λατινοκρατούμενη Ελλάδα και την αναστατωμένη βυζαντινή επικράτεια του 14 ου αιώνα ,μέσω της Καλαβρίας και της Κάτω Ιταλίας θα φυγαδευτεί η ελληνική γνώση,θ΄ακολουθήσει δρόμους σκολιούς τους επόμενους αιώνες,περιμένοντας και τη δική της Αναγέννηση.
Η παράδοση θέλει τον Νικόλαο Καβάσιλα συνδεδεμένο με την περιοχή μας .Προβλέποντας την παρακμή και την πτώση της Βασιλεύουσας ήλθε,έζησε και εδίδαξε στην Ηλεία.
Στο "ιερόν εν τω κόσμω έδαφος" της Ήλιδας.
Πνευματικοί άνθρωποι του τόπου έχουν συγκεντρώσει μέσα από ένα αξιόλογο ερευνητικό έργο πληροφορίες για τη δράση του Νικολάου Καβάσιλα στην περιοχή,που οφείλει να μελετηθεί προσεκτικά.
Ύστερα από εισήγηση της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης το 1982,η εκκλησία της Ελλάδας τον ανακήρυξε Άγιο του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 20 Ιουνίου.
Ο Νικόλαος Καβάσιλας ήταν ένας αγνός Έλληνας,ένας γνήσιος αριστοκράτης του πνεύματος που στάθηκε μπροστά στα τεράστια προβλήματα του καιρού του.
Αφενός υπερασπίστηκε και υποστήριξε τους απλούς συμπατριώτες του ενάντια στο σκοταδισμό και την εκμετάλλευση,αφετέρου ως κάτοχος μιας εξαιρετικής γνώσης,την οποία εξέλιξε με δυναμικότητα, χάραξε νέους δρόμους για το μεσαιωνικό ελληνισμό στη μακρά πορεία του προς τη φεγγοβόλα Αναγέννηση.